Alergia pyłkowa to powszechny problem, który dotyka wielu osób, szczególnie w okresie wiosennym i letnim. W tym artykule przyjrzymy się bliżej kalendarzowi pylenia oraz dowiemy się, kiedy osoby cierpiące na alergie mogą spodziewać się ulgi.
Alergia – czym jest?
Alergia jest to nieprawidłowa, nadmierna reakcja układu odpornościowego na substancje znajdujące się w środowisku (alergeny). U osób zdrowych alergeny nie wywołują objawów uczulenia, ale u chorych są przyczyną nieprzyjemnych dolegliwości. W przypadku alergii na pyłki roślin (pyłkowica) alergizujące substancje dostają się do organizmu przede wszystkim przez drogi oddechowe.
Objawy alergii na pyłki roślin
W zależności od tego, która z pylących roślin wywołuje objawy uczulenia, dolegliwości mogą doskwierać wiosną, latem lub późną jesienią. U niektórych walka z alergią trwa przez cały rok. Najczęstsze objawy uczulenia na pyłki roślin to: nawracający katar, uczucie zapchanego nosa, kichanie. Ponadto może się pojawić męczący suchy kaszel oraz zapalenie spojówek (łzawienie, przekrwienie oczu, opuchnięcie i zaczerwienienie powiek). Osoby z alergią wziewną są także bardziej podatne na infekcje układu oddechowego i ciężej przechodzą te zakażenia.
Warto wiedzieć, co Cię uczula
Rozpoznanie objawów alergii na pyłki roślin jest dla lekarza proste, ale na podstawie samego badania fizykalnego nie da się określić, która pyląca roślina jest przyczyną dolegliwości. W celu ustalenia dokładniejszej diagnozy pomagają odpowiednio dobrane testy alergiczne. Dzięki nim możliwe jest dobranie terapii, która może się okazać jak najbardziej skuteczna w walce z objawami.
Czym jest kalendarz pylenia?
Kalendarz pylenia to przydatne narzędzie dla alergików, ponieważ zawiera informacje na temat okresów pylenia roślin. Składają się na niego wyniki pomiarów, które są przeprowadzane co roku w Polsce. Opracowywaniem danych zajmują się regionalne stacje monitoringu, a komunikaty o stężeniu pyłku są opracowywane na podstawie wartości stężeń ziaren na 1m3 na dobę. Badania są prowadzone od 1989 roku, a ich koordynowaniem zajmuje się Ośrodek Badania Alergenów Środowiskowych.
Kalendarz w czytelny sposób przestawia informacje o tym, kiedy kwitną i pylą rośliny wywołujące objawy alergiczne. Przewidywany poziom stężenia pyłków na kolejny rok to wynik średniej pomiarów z lat poprzednich. Na rzeczywiste stężenie poszczególnych alergenów wpływają także czynniki pogodowe i klimatyczne. Na przykład zauważa się, że poprzez postępujące ocieplenie klimatu wydłuża się okres pylenia niektórych roślin względem poprzednich lat. [1] Warto korzystać nie tylko z samego kalendarza, ale także z regionalnych prognoz pogody rozszerzonych o aktualne przewidywania dotyczące pylenia.
Jak korzystać z kalendarza pylenia?
Informacje w kalendarzu pylenia są przedstawione w formie tabeli. Jest ona podzielona na dwanaście kolumn odpowiadających poszczególnym miesiącom. W wierszach tabeli zawarte są informacje o prawdopodobieństwie stężenia w powietrzu pyłków roślin, które najczęściej wywołują objawy alergii wziewnej. Są to m.in. leszczyna, olsza, brzoza, tobola, dąb, babka oraz bylica.
Przykładowo – jeśli jesteś uczulony na pyłki traw, odnajdź najpierw odpowiedni wiersz tabeli, a następnie interesujące Cię miesiące roku. Dowiesz się w ten sposób, kiedy stężenie tego alergenu w powietrzu jest największe i kiedy możesz się spodziewać najsilniejszych objawów alergii.
Warto także wiedzieć, że Polska dzieli się na cztery regiony ciepła:
- region I – południowo-zachodnia część Polski bez Sudetów; najcieplejszy region Polski – tu pylenie roślin zaczyna się najwcześniej;
- region II – pas środkowej i południowej części Polski, od Wielkopolski po Podkarpacie;
- region III – wybrzeże i wschodnia część Polski bez Podkarpacia i Suwałk;
- region IV – Suwałki oraz znajdujące się na południu Polski pasma górskie; najzimniejsze regiony Polski, gdzie pylenie rozpoczyna się z nawet dwutygodniowym opóźnieniem względem najcieplejszego regionu.
Znajomość rozkładu regionów ciepła naszego kraju może pomóc przy planowaniu wyjazdów urlopowych dla alergików.
Kalendarz pylenia można odnaleźć m.in. na stronie internetowej Polskiego Towarzystwa Alergologicznego. [2]
Co zrobić, gdy zbliża się sezon pylenia?
Podstawa to śledzenie kalendarza pyleń. Jeśli będziesz znał przewidywany okres pylenia roślin, na które reagujesz objawami alergicznymi, łatwiej będzie Ci kontrolować objawy alergii.
Gdy w powietrzu zwiększy się stężenie niebezpiecznych pyłków, możesz zaplanować wyjazd w inne okolice kraju, gdzie poziom alergenów jest w danym czasie mniejszy. Jeśli nie jest to możliwe, np. ze względu na obowiązki, pracę czy względy finansowe, to planuj swój dzień tak, by jak najdłużej pozostawać w zamkniętych pomieszczeniach. Unikaj częstego wietrzenia pomieszczeń. Również podczas jazdy samochodem nie otwieraj okien. Gdy masz ochotę na spacer, wychodź na zewnątrz po deszczu. Jeśli objawy alergii są dla Ciebie wyjątkowo uciążliwe, przed wyjściem z domu załóż na twarz przeciwpyłową maskę dla alergików.
Jak walczyć z objawami alergii na pyłki roślin?
Chociaż kalendarz pylenia pomaga na unikanie kontaktu z alergenami, to nie jest on w stanie pozwolić na całkowite uwolnienie się od objawów. Każda osoba uczulona na pyłki roślin powinna mieć ustalony plan terapeutyczny i znajdować się pod kontrolą lekarza alergologa, który zleci lek przeciwalergiczny. Taki preparat zawiera substancje przeciwhistaminowe, których zadaniem jest hamowanie kaskady reakcji prowadzącej do pojawienia się objawów. Do innych leków przepisywanych w razie potrzeb należą glikokortykosteroidy i kromony. Jeśli objawy alergii są nasilone i trudno jest je kontrolować samymi lekarstwami, lekarz może zlecić odczulanie. Jest to immunoterapia swoista, czyli skierowana bezpośrednio tę substancję, która uczula. Dzięki odczulaniu organizm stopniowo przyzwyczaja się do coraz większych dawek alergenu i w ten sposób budowana jest tolerancja. [3]
Bibliografia
[1] I. R. Lake i in., „Climate Change and Future Pollen Allergy in Europe”, Environmental Health Perspectives, t. 125, nr 3, s. 385–391, mar. 2017, doi: 10.1289/EHP173.
[2] admin, „Kalendarz pylenia”, PTA dla pacjentów. https://dlapacjentow.pta.med.pl/baza-wiedzy/kalendarz-pylenia/ (dostęp 23 sierpień 2023).
[3] U. Wahn, C. Bachert, J. Heinrich, H. Richter, i S. Zielen, „Real-world benefits of allergen immunotherapy for birch pollen-associated allergic rhinitis and asthma”, Allergy, t. 74, nr 3, s. 594–604, 2019, doi: 10.1111/all.13598.
