Wraz z nadejściem jesieni zbliża się początek sezonu chorobowego. Większe ryzyko infekcji wynika z różnych czynników, np. warunków pogodowych czy naszego stanu zdrowia. Wśród chorób górnych dróg oddechowych dominuje zwłaszcza ostre zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych. Dlaczego jesienią częściej chorujemy? Jak szybko zwalczyć infekcję?
4 główne powody, przez które jesienią rośnie ryzyko zapalenia zatok
Na wzrost częstości infekcji wpływa przede wszystkim pogoda. Niska temperatura, deszcz i wiatr mogą osłabić zdolność organizmu do obrony przed wirusami. Wysoka wilgotność zwiększa aktywność drobnoustrojów, dlatego jesienią i zimą występuje np. szczyt zachorowań na grypę.
Brzydka pogoda wymusza modyfikację sposobów spędzania wolnego czasu. Popołudnia i weekendy spędzamy w zamkniętych pomieszczeniach o ograniczonej wentylacji, co sprzyja rozprzestrzenianiu się chorób. Ryzyko złapania infekcji rośnie też w miejscach zatłoczonych, np. centrach handlowych, kinach czy knajpach.
W chłodnych miesiącach mamy też ograniczony dostęp do sezonowych owoców i warzyw, co sprzyja powstawaniu niedoborów witamin i minerałów. Ponadto przestajemy produkować witaminę D, która powstaje w naszej skórze pod wpływem słońca. Wszystko to osłabia aktywność układu odpornościowego i przyczynia się do wzrostu ryzyka infekcji dróg oddechowych.
Dodatkowo jesienią i zimą znacznie spada jakość powietrza. Sezon grzewczy przyczynia się do jego zanieczyszczenia na zewnątrz, z kolei w pomieszczeniach powoduje jego wysuszenie. Spadek wilgotności poniżej poziomu 40-60% przesusza i podrażnia drogi oddechowe, przez co stają się one bardziej podatne na atak wirusów czy bakterii.
Najczęstsze objawy zapalenia zatok
Do najważniejszych objawów zapalenia zatok należą m.in.:
- obrzęk nosa, który utrudnia oddychanie,
- katar – na początku wodnisty, jednak po kilku dniach gęstnieje i zalega w zatokach,
- obrzęk i uczucie rozpierania twarzy,
- ból i tkliwość twarzy,
- upośledzenie węchu,
- ucisk i uczucie pełności w uchu,
- objawy ogólne – gorączka, złe samopoczucie, zmęczenie[1].
Jak leczyć ostre zapalenie zatok przynosowych?
W leczeniu zapalenia błony śluzowej nosa i zatok stosuje się kombinację preparatów miejscowych i doustnych, do których należą np.:
- aerozol do nosa na bazie ksylo- lub oksymetazoliny – obkurcza naczynia krwionośne w śluzówce, przez co zmniejsza jej obrzęk i ułatwia oddychanie,
- preparaty wzmacniające odporność, np. cynk, witamina C – mogą wspomóc organizm w walce z infekcją,
- leki przeciwbólowe, np. ibuprofen, paracetamol – w razie bólu lub gorączki,
- hipertoniczna woda morska – wspomaga oczyszczanie nosa poprzez upłynnianie gęstego kataru[2].
Dodatkowo ostre zapalenie zatok przynosowych mogą złagodzić leki ziołowe, zawierające np. olejki eteryczne – eukaliptusowy, mirtowy, cytrynowy i pomarańczowy. Obecne w nich składniki aktywne nasilają produkcję wodnistego płynu, który rozrzedza zalegający w zatokach śluz. Pobudzają też aktywność rzęsek obecnych na nabłonku dróg oddechowych, których zadaniem jest transport wydzieliny na zewnątrz. Olejki eteryczne mogą więc przyczynić się do oczyszczenia zatok ze śluzu, a tym samym zmniejszyć nasilenie objawów choroby[3].
Zapalenie zatok w większości przypadków można wyleczyć samodzielnie. Przy prawidłowym leczeniu infekcja powinna ustąpić w ciągu 7-10. dni. Jeśli objawy utrzymują się lub nasilają, powinny być skonsultowane z lekarzem z uwagi na ryzyko rozwoju nadkażenia bakteryjnego.
[1] Arcimowicz M., Ostre zapalenie zatok przynosowych w codziennej praktyce, Otolaryngologia Polska 2021, 75(4): 40-50.
[2] Rapiejko P., Talik P., Jurkiewicz D., Nowe możliwości leczenia ostrego zapalenia zatok przynosowych zgodnie z EPOS 2020, Otolaryngologia Polska 2021, 76(1): 29-39.
[3] Nurzyńska-Wierdak R., Terapeutyczne właściwości olejków eterycznych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska 2015, 25(1): 1-19.