Jakich popularnych leków unikać w ciąży?

Ciąża jest szczególnym czasem w życiu każdej kobiety. Odpowiada ona wówczas nie tylko za siebie, ale także za rozwijające się w niej dziecko. Na przebieg ciąży ma wpływ wiele czynników, a jednymi z ważniejszych są przyjmowane w tym czasie leki. Część z nich jest całkowicie bezpieczna, inne stanowią ogromne zagrożenie dla płodu. Przeczytaj ten artykuł i sprawdź, jakich leków unikać w ciąży.

Leki a ciąża – postępuj rozważnie!

W ciąży wiele substancji stanowi zagrożenie dla rozwijającego się płodu. Jednymi z powszechniejszych są leki. Mogą one oddziaływać negatywnie na dziecko poprzez różne mechanizmy. Szkodliwe działanie leków na dziecko obejmuje:

• działanie teratogenne – czyli powodowanie powstawania wad wrodzonych u dziecka,
• działanie mutagenne – wywoływanie mutacji genetycznych,
• działanie karcinogenne – pobudzające powstawanie nowotworów,
• ograniczanie wzrostu wewnątrzmacicznego,
• wywoływanie poronień lub przedwczesnych porodów.

To czy leki wywołają wadę wrodzoną, zależy od kilku czynników:

• okres ciąży, w którym występuje narażenie na lek – największe ryzyko wad jest obserwowane w pierwszych 8 tygodniach ciąży. Jest to okres zarodkowy, w którym powstają zawiązki wszystkich narządów. Są one wówczas najbardziej wrażliwe na wszystkie toksyny. W kolejnych tygodniach ciąży wady wrodzone mogą dalej powstawać, ale zwykle nie są aż tak nasilone (uszkodzony narząd może spełniać swoją funkcję w ograniczonym stopniu),
• czas ekspozycji na lek – im dłuższy, tym ryzyko wad większe,
• dawka leku przyjęta przez ciężarną – im większa, tym ryzyko wad rośnie.

Leki niewskazane w ciągu całej ciąży

Aby ocenić, które leki są bezpieczne, a które stanowią zagrożenie dla ciąży, stworzono klasyfikację leków pod względem bezpieczeństwa ich stosowania w okresie ciąży. Została ona zaproponowana przez Agencję do spraw Żywności i Leków (FDA) w USA. Dzieli się w niej leki na 5 kategorii:

• kategoria A – badania leków z tej grupy przeprowadzone u kobiet w ciąży, nie wykazały szkodliwego działania na płód,
• kategoria B – leki z tej grupy są względnie bezpieczne dla płodu. Badania na zwierzętach nie wykazały ryzyka dla płodu, bez badań u kobiet ciężarnych lub w badaniach na zwierzętach leki były szkodliwe, ale nie potwierdziły tego badania kobiet ciężarnych,
• kategoria C – znajdują się tutaj leki, które mogą powodować uszkodzenia płodu. Stosuje się tylko wtedy, gdy potencjalne korzyści przewyższają ryzyko dla płodu,
• kategoria D – obejmuje leki o udokumentowanym ryzyku uszkodzenia płodu, ale korzyści ze stosowania mogą usprawiedliwiać ich podanie,
• kategoria X – leki całkowicie zabronione w ciąży, bez względu na sytuacje.

Tak więc leki z kategorii A i B można uznać za bezpieczne dla płodu. Te z kategorii C i D są stosowane jedynie w wyjątkowych sytuacjach „wyższej konieczności”. Leki z kategorii X nigdy nie powinny zostać podane kobiecie w ciąży. Należą do nich:

• pochodne witaminy A – retinoidy (izotretynoina),
• leki przeciwnowotworowe,
• leki przeciwkrzepliwe – warfaryna, acenokumarol,
• leki na wysoki cholesterol – atorwastatyna,
• leki hormonalne – np. finasteryd.

Popularne leki bez recepty

Mimo iż jakiś lek jest dostępny bez recepty, nie musi to wcale oznaczać, że jest bezpieczny dla płodu. W pierwszym trymestrze ciąży przyjmowanie każdego z leków bez konieczności jest niewskazane. W razie wątpliwości, czy dany preparat dostępny bez recepty jest bezpieczny dla ciąży, należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Przykłady leków dostępnych bez recepty, które są niewskazane w ciąży:

• kwas acetylosalicylowy – stosowany przeciwbólowo i przeciwzapalnie,
• pseudoefedryna – stosowany w grypie i przeziębieniu,
• leki stosowane na kaszel,
• inhibitory pompy protonowej – na zgagę.

Leki dozwolone przy nudnościach i wzdęciach

Nudności i wymioty są jednymi z najczęstszych dolegliwości, z jakimi zmagają się kobiety w ciąży, zwłaszcza w pierwszym trymestrze. W celu łagodzenia tych nieprzyjemnych objawów można przyjmować kilka rodzajów leków, które są bezpieczne dla rozwijającego się dziecka. Należą do nich:

• pirydoksyna, czyli witamina B6,
• leki przeciwalergiczne, będące antagonistami receptora H1 pierwszej generacji np. dimenhydrinat, prometazyna,
• metoklopramid.

Leki dopuszczalne w określonych sytuacjach:

• antagoniści receptora serotoninowego – ondansetron,
• sterydy.

Leki na zgagę w ciąży

Zgaga to kolejny częsty problem po nudnościach i wzdęciach. Pojawia się już w początkowym okresie ciąży i utrzymuje niekiedy przez cały okres jej trwania. W przypadku tej dolegliwości dozwolone są jedynie leki zobojętniające:

• związki glinu,
• kwas alginowy.

Połknięte neutralizują nadmiar kwasu solnego w żołądku, będącego przyczyną zgagi. Leki niezalecane w leczeniu refluksu żołądkowo- przełykowego (czyli właśnie zgagi) w czasie ciąży to:

• leki osłaniające – sukralfat,
• antagoniści receptora H2,
• inhibitory pompy protonowej.

Na koniec należy podkreślić, że kobiety w ciąży nie powinny przyjmować nieznanych leków bez konsultacji z lekarzem. Nie wiadomo bowiem, jaki to będzie miało wpływ na ciąże.