Jama ustna to szczególne miejsce w organizmie, które jest podatne na występowanie różnych chorób. Ma to związek z kontaktem ze środowiskiem zewnętrznym i występowaniem tam licznych bakterii. W obrębie jamy ustnej mogą dawać objawy również choroby ogólnoustrojowe. W tym artykule omówiono najczęstsze schorzenia dotyczące jamy ustnej.
Afty
Afty w jamie ustnej to drobne zmiany w postaci owrzodzeń, lokalizujące się na błonie śluzowej wargach i podniebieniu. Co istotne, towarzyszy im miejscowy stan zapalny. Jest to jedna z najczęstszych dolegliwości dotyczących jamy ustnej. Ich powstawanie wynikać może z wielu przyczyn, przy czym zwykle są to mechaniczne uszkodzenia śluzówek przez aparaty ortodontyczne, nieprawidłowe używanie szczoteczki do zębów czy źle dopasowane protezy zębowe. Zmiany aftowe mogą także występować w czasie wyrzynania się zębów, zwłaszcza tzw. zębów mądrości (ósemek).
Innymi potencjalnymi przyczynami ich występowania są niedobory witamin i minerałów, takich jak witamina B12, kwas foliowy i żelazo. Afty pojawiają się także w przebiegu chorób autoimmunologicznych, takich jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy choroba Leśniowskiego-Crohna. Skłonność do występowania aft obserwuje się w sytuacjach doprowadzających do osłabienia odporności organizmu, w przemęczeniu i po narażeniu na wysokie jak i niskie temperatury.
Leczenie jest zależne od przyczyny. W większości przypadków aft wystarcza łagodzenie objawów przy użyciu żeli zawierających poliwinylopirolidon[1]. Takim żelem, dostępnym w aptekach, jest Anaftin, którego czynna substancje działają łagodząco i tworzą ochronną warstwę pokrywającą jamę ustną, a także wspomagają proces gojenia się uszkodzonej tkanki.
Infekcje jamy ustnej
Drugą dużą grupą chorób jamy ustnej są infekcje. Najczęściej jest to infekcja, wywoływana przez wirusa Herpes Simplex, który powoduje opryszczkowe zapalenie jamy ustnej. Zwykle występuje u dzieci około 5 roku życia w pierwotnym zakażeniu. Objawia się pęcherzykami w obrębie jamy ustnej. Mają one tendencje do pękania, czemu towarzyszy nasilony ból. W leczeniu stosuje się odpowiednie leki przeciwwirusowe.
Kolejną częstą infekcją jest zakażenie grzybicze, wywoływane przez drożdżaki Candida Albicans. W przebiegu tej choroby w jamie ustnej powstają białawe naloty, które są trudne do zdrapania. W leczeniu zastosowanie mają preparaty przeciwgrzybicze. Wspomagająco można zastosować dietę przeciwgrzybiczą, a więc ubogą w cukry proste i bogatą w kiszonki i inne produkty poddające się fermentacji (jogurty, kefiry, zsiadłe mleko).
Podsumowując, w dolegliwościach w obrębie jamy ustnej zwykle wystarcza zastosowanie środków miejscowych, działających bezpośrednio w obrębie zmiany. Należy jednak pamiętać, że w przypadku długo utrzymujących się objawów lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia, rozsądnym wyjściem jest zawsze zasięgnięcie porady lekarskiej. Nigdy nie należy ignorować utrzymujących się objawów w jamie ustnej, gdyż mogą być one sygnałem o toczącej się w organizmie chorobie.
[1] S. Ghurye, R. McMillan, Orofacial pain – an update on diagnosis and management. Br Dent J. 2017; 223(9), s. 639-647.
[2] Minhas S., Sajjad A., Kashif M., Oral Ulcers Presentation in Systemic Diseases: An Update. Open Access Maced J Med Sci. 2019; 7(19).
