Współczesna 45-latka to kobieta w sile wieku. Wciąż aktywna zawodowo, pełna wigoru. Jednak nieregularne cykle menstruacyjne, zmęczenie, wahania nastroju i kołatanie serca przypominają jej o zbliżającej się menopauzie – kolejnym etapie życia kobiety. Sprawdź, jakie zmiany zachodzą wtedy w organizmie i czy można się do nich przygotować.
Menopauza nie jest chorobą. To skutek powolnego, biologicznego procesu związanego wygaszaniem funkcji jajników, które stopniowo przestają produkować hormony: estrogeny i progesteron regulujące owulację i cykl menstruacyjny. Przy znacznym niedoborze tych hormonów błona śluzowa macicy nie jest już pobudzana do wzrostu i nie ulega cyklicznemu złuszczaniu. Kobieta przestaje więc miesiączkować.
Objawy menopauzy
Zmniejszanie się produkcji hormonów jajnikowych trwa wiele lat. Pierwszym symptomem zmian w stężeniu hormonów stają się nieregularne cykle miesiączkowe. Cykle raz się skracają, raz wydłużają, a krwawienia w porównaniu do lat wcześniejszych mogą być bardziej skąpe lub bardziej obfite. Częściej są to cykle bezowulacyjne i w okresie tym trudniej jest zajść w ciążę. Spadek hormonów wytwarzanych przez jajniki, głównie estrogenów, może na kilka lat przed wystąpieniem ostatniej miesiączki wywołać szereg niekorzystnych objawów fizycznych, emocjonalnych i intelektualnych.
Warto jednak wiedzieć, że każda kobieta przechodzi okres przekwitania w inny sposób. Jedne przechodzą ten etap życia z minimalnymi dolegliwościami, inne doświadczają dokuczliwych zaburzeń w funkcjonowaniu całego organizmu.
Uderzenia gorąca i nocne poty
Doświadcza ich prawie 70 proc. kobiet w okresie przekwitania. Uderzenia gorąca odczuwane są jako nagłe, trwające kilka minut uczucie gorąca na twarzy, szyi, klatce piersiowej. U jednych kobiet dochodzi do nich rzadko, u innych nawet 20 razy dziennie. Pojawiają się zarówno w dzień jak i w nocy. Ich występowanie ma związek z zaburzeniem cyrkulacji krwi wywołanej spadkiem stężenia estrogenów. Podobna jest przyczyna występowania napadów pocenia się nocą, które zaburzają sen i przez to nasilają uczucie zmęczenia, rozdrażnienia.
Palpitacje serca
Pod wpływem zmian hormonalnych dochodzi do krótkotrwałych epizodów nieregularnej pracy serca, bije ono za mocno lub za szybko.
Niepokój i bezsenność
Rozchwianie hormonalne organizmu kobiety w okresie przekwitania może przyczynić się do wystąpienia zwiększonej drażliwości, stanów przygnębienia, niepokoju, lęku, niskiej samooceny, trudności w zasypianiu. Wystąpić może depresja. Część kobiet doświadcza zaburzeń koncentracji, kłopotów z pamięcią.
Suchość pochwy, zmniejszenie libido
Obniżenie stężenia estrogenów powoduje, że śluzówka pochwy staje się cieńsza, mniej elastyczna i mniej wilgotna na skutek wytwarzania mniejszej. Ilości śluzu. Może to powodować miejscowe pieczenie i swędzenie, a także być przyczyną częstszych zakażeń pochwy i dróg moczowych. Występować również może potrzeba częstszego oddawania moczu i większe parcie na pęcherz moczowy. Zmiany zachodzące w obrębie pochwy mogą powodować problemy w życiu seksualnym tj. bolesne stosunki płciowe.
Zmiany zewnętrzne
Na skutek niedoboru hormonów jajnikowych skóra staje się cieńsza, bardziej sucha, pomarszczona. Utrata jędrności i zmiana kształtów może dotyczyć całego ciała. U wielu kobiet w okresie przekwitania zwiększa się masa ciała. Włosy stają się cieńsze, rzadsze, ale na twarzy może pojawić się dodatkowe owłosienie, ponieważ męskie hormony (testosteron) nadal są produkowane w niezmienionej ilości, a zredukowana zostaje produkcja hormonów żeńskich
Warto wiedzieć: menopauza oznacza koniec menstruacji. Stwierdza się ją, gdy kobieta przez co najmniej rok nie ma miesiączki i stan ten nie został wywołany innymi czynnikami np. chorobą lub ciążą. U kobiet w Polsce menopauzę najczęściej stwierdza się między 45 a 55 rokiem życia. Okres kilku lat przed wystąpieniem ostatniej miesiączki, a także po zaprzestaniu krwawienia nazywa się przekwitaniem, klimakterium lub okresem okołomenopauzalnym.
Jakie są możliwe następstwa menopauzy?
Występujący w okresie przekwitania niedobór żeńskich hormonów jajnikowych przyczynia się do zwiększenia ryzyka wystąpienia wielu groźnych chorób, szczególnie chorób układu krążenia, osteoporozy, nowotworów, nietrzymania moczu, mięśniaków macicy, cukrzycy, chorób tarczycy, depresji:
- Choroby układu krążenia – do 45 roku życia działanie estrogenów chroni kobiety przed chorobami serca i naczyń, dlatego rzadko te choroby u nich występują w porównaniu z mężczyznami. Po menopauzie bark czynnika ochronnego sprawia, że znacznie wzrasta ryzyko wystąpienia u kobiet zawału serca, miażdżycy, udaru, a także nadciśnienia i cukrzycy,
- Nowotwory – zmiany zachodzące w organizmie kobiety w okresie przekwitania zwiększają ryzyko zachorowania na nowotwory, zwłaszcza raka piersi, szyjki macicy, trzonu macicy, jajnika, jelita grubego,
- Osteoporoza – w okresie klimakterium może wystąpić szybki spadek masy kostnej prowadzący do większej kruchości kości i zwiększonego ryzyka złamań, szczególnie biodra, nadgarstka i kręgosłupa. Osteoporozą szczególnie zagrożone są kobiety szczupłe, wysokie, palące papierosy,
- Nietrzymanie moczu – przebyte porody w połączeniu z występującymi w okresie klimakterium zaburzeniami hormonalnymi i kolagenowymi mogą powodować osłabienie struktur podtrzymujących cewkę moczową i inne narządy miednicy mniejszej. Skutkiem zmian może być wystąpienie nietrzymania moczu,
- Mięśniaki macicy – wahania poziomu hormonów, nieregularne cykle miesiączkowe w okresie przekwitania sprzyjają powstawaniu i powiększaniu się mięśniaków macicy,
- Choroby tarczycy – zaburzenia hormonalne sprawiają, że u kobiet w okresie przekwitania wzrasta ryzyko zachorowań na niedoczynność tarczycy,
- Depresja – spowodowana niedoborami hormonalnymi częstsza drażliwość, napady lęku, przygnębienia, płaczliwości, zaburzeń snu, zmęczenia przyczyniają się do zwiększenia ryzyka zachorowania na depresję.
Jak diagnozuje się menopauzę?
Menopauzę diagnozuje się przede wszystkim na podstawie występowania charakterystycznych dla niej objawów i zaprzestania miesiączkowania. Stan ten można potwierdzić badaniami stężenia hormonów we krwi – dla menopauzy charakterystyczne są wielkości:
- hormon FSH – 21,7-153 mlU/ml,
- LH – 11,3-39,8 mlU/ml,
- estrogen (estradiol, E2) – 0-110 pmol/l,
- progesteron – <0,6-3,2 nmol/l.
Uwaga! Różne laboratoria mogą posługiwać się różnymi normami i wielkościami miar, dlatego każdy wynik powinien interpretować lekarz.
Czy istnieją leki na menopauzę?
Przekwitanie jest naturalnym procesem zmian w organizmie kobiety, nie chorobą. Nie wymaga więc leczenia. Istnieje jednak wiele terapii, które pomagają złagodzić występujące w tym okresie dokuczliwe objawy towarzyszące przekwitaniu. Dla współczesnej kobiety ma to kolosalne znaczenie, ponieważ okres klimakterium przypada na czas wciąż ogromnej aktywności pań, zarówno w pracy jak i w domu.
Dolegliwości okresu przekwitania można łagodzić za pomocą terapii hormonalnej. Polega ona na przyjmowaniu określonych dawek syntetycznych hormonów żeńskich, samych estrogenów lub w połączeniu z progesteronem. Terapia ta jest powszechnie wykorzystywana od wielu lat. Powinna być prowadzona pod ścisła kontrolą lekarza i dobrana indywidualnie do potrzeb każdej kobiety po rozważeniu wszystkich wskazań i przeciwwskazań.
Metoda ta ma szereg zalet i znosi uciążliwe objawy klimakterium (uderzenia gorąca, zaburzenia snu i drażliwość, suchość pochwy i skóry, zapobiega osteoporozie), ale nie jest wolna od wad. Istnieją przeciwwskazania do jej stosowania u kobiet, które przeszły chorobę nowotworową piersi lub szyjki macicy, miały udar lub zawał serca, zmagają się z chorobą zakrzepową, chorobą wątroby, serca i układu krążenia.
Gdy kobieta nie będzie mogła z powodu przeciwwskazań skorzystać z terapii hormonalnej lekarz może zastosować inne leki umożliwiające złagodzenie dolegliwości okresu przekwitania.
Dobre efekty przynosi modyfikacja stylu życia i niektórych nawyków:
- dieta – powinna zawierać owoce, warzywa, produkty pełnoziarniste, mleczne. Ograniczyć zaś należy spożywanie tłuszczów, zwłaszcza pochodzenia zwierzęcego oraz cukru. Zmiana sposobu odżywania pomaga zapanować nad wagą ciała, zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób serca, osteoporozy i nowotworów. W przypadku występowania stanów niepokoju, bezsenności warto ograniczyć spożycie kawy i herbaty,
- zaprzestanie palenia – palenie przyspiesza wystąpienie menopauzy o około 2 lata i może nasilać przebieg objawów przekwitania np. uderzeń gorąca, palpitacji serca, trudności w zasypianiu. Jak wiadomo zwiększa ryzyko rozwoju chorób serca, udaru, raka oraz innych chorób,
- ruch – regularna aktywność fizyczna: spacery, jazda rowerem, pływanie, aerobic pomagają zredukować uderzenia gorąca, ułatwiają zapanowanie nad wahaniami nastroju, kłopotami z zasypianiem. Chronią przed chorobami serca, osteoporozą, nowotworami.
