Chora tarczyca może dawać bardzo nieswoiste i nieprzyjemne objawy, które często są mylone z innymi jednostkami chorobowymi. Endokrynolodzy, czyli lekarze, którzy zajmują się układem dokrewnym, mają jednak w zanadrzu szereg badań, które mogą zlecić, by poszerzyć diagnostykę objawów niepokojących pacjenta. Dowiedz się jakie badania są niezbędne, by zbadać kondycję swojej tarczycy.
Tarczyca – sygnały alarmowe
Tarczyca jest jednym z gruczołów dokrewnych, niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wydziela hormony – tyroksynę (T4) i trijodotyroninę (T3). Poprzez działanie tych hormonów ma ona wszechstronny wpływ na równowagę ustroju. Odgrywa szczególną rolę w regulacji metabolizmu i wzrastaniu ciała. Choroby tarczycy są dość często występującymi zaburzeniami. W ich przebiegu może dochodzić zarówno do zmniejszenia ilości wydzielanych hormonów, jak i do zwiększenia produkcji. W pierwszym przypadku określa się to mianem niedoczynności tarczycy (gdy jest niedobór hormonów tarczycy), a w drugim nadczynnością (tutaj hormonów jest za dużo). Oba te zaburzenia równowagi hormonalnej charakteryzują się specyficznym zestawem objawów.
Sygnałami alarmowymi niedoczynności tarczycy są:
- nadwrażliwość na zimno,
- spowolnienie, niechęć do działania,
- pojawianie się przewlekłych zaparć,
- obrzęki powiek, twarzy (twarz o grubych rysach), rąk i nóg,
- szorstka, chłodna i blada skóra,
- suche i łamliwe włosy, wypadające w okolicy brwi,
- wolna akcja serca, wysokie ciśnienie rozkurczowe krwi.
Sygnały alarmowe nadczynności tarczycy stanowią niejednokrotnie odwrotność obserwowanych przy niedoczynności i są to:
- nietolerancja ciepła,
- pobudzenie, ciągłe zdenerwowanie, niemożność utrzymania koncentracji,
- wilgotna i ciepła skóra,
- wzmożona potliwość,
- wypadanie włosów,
- skłonność do biegunek,
- szybka akcja serca, niskie ciśnienie rozkurczowe krwi.
Diagnostyka chorób tarczycy
Diagnostyką schorzeń tarczycy zajmuje się lekarz endokrynolog. Podstawę procesu diagnostycznego stanowią odpowiednio zebrany wywiad i wykonane badanie fizykalne. Pozwalają one bowiem stwierdzić większość z wyżej opisanych objawów zarówno niedoczynności jak i nadczynności tarczycy. Oprócz tego lekarz w niektórych sytuacjach może stwierdzić powiększenie gruczołu tarczowego. Dokonuje także pomiaru ciśnienia. W niektórych sytuacjach wykonuje USG tarczycy. W dalszej kolejności zleca badania laboratoryjne z krwi, czyli oznaczenie poziomu TSH i hormonów tarczycy – FT3 i FT4. Oprócz tego morfologie i inne podstawowe badania. W zależności od wyników powyższych badań dalsza diagnostyka chorób tarczycy uwzględnia:
- wykrywanie przeciwciał przeciwtarczycowych,
- scyntygrafia tarczycy/badanie jodochwytności,
- biopsja tarczycy.
Kiedy należy wykonać badania na tarczycę?
Badania na tarczyce powinno wykonywać się regularnie, nawet przy braku odczuwania objawów. Są one podstawowe, wykonywane także okresowo w ramach badań do pracy. Oprócz tego należy niezwłocznie udać się do lekarza przy zaobserwowaniu jakichkolwiek niepokojących objawów. Badania wykonuje się także w poniższych sytuacjach:
- w ramach monitorowania leczenia niedoczynności jak i nadczynności tarczycy,
- w monitorowaniu leczenia wola lub raka tarczycy,
- jako badanie przesiewowe w kierunku wrodzonej niedoczynności tarczycy (tutaj ma znaczenie TSH),
- na początku ciąży.
Czym jest profil tarczycowy?
Ogół badań oceniających funkcje tarczycy określany jest mianem profilu tarczycowego. Stanowi oznaczenie we krwi zestawu substancji, na który składają się:
- TSH – substancja wydzielana przez przysadkę, pobudza wydzielanie hormonów tarczycy. Oznaczenie TSH jest badaniem przesiewowym, ponieważ nawet niewielkie zmiany poziomów hormonów tarczycy (T3 i T4), powodują duże wahania w stężeniu TSH,
- FT3 i FT4 – są to wolne frakcje hormonów tarczycy (T3 i T4), niezwiązane z białkami. Przy czym za najbardziej przydatne klinicznie uznaje się poziom FT4,
- Przeciwciała przeciwtarczycowe:
- Przeciwko receptorowi TSH (anty-TSHR) – wykorzystuje się je w diagnozowaniu nadczynności tarczycy na podłożu choroby Gravesa-Basedowa,
- Przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO) i tyreoglobulinie (anty-Tg) – w diagnostyce niedoczynności tarczycy związanej z autoimmunologicznym zapaleniem (choroba Hashimoto).
Dieta i aktywność fizyczna jako wspomaganie terapii chorób tarczycy
W niedoczynności i nadczynności tarczycy leczenie zastosowane przez lekarza stanowi podstawę. Zazwyczaj polega ono na regularnym przyjmowaniu hormonów tarczycy w tabletce w niedoczynności i stosowaniu leków przeciwtarczycowych w nadczynności. Terapie prowadzi specjalista – lekarz endokrynolog. Dieta i aktywność fizyczna są niejako uzupełnieniem. Odpowiedni sposób odżywiania nie zastąpi leków, ale może poprawiać funkcjonowanie organizmu. Dieta powinna być bogata w owoce i warzywa, ryby morskie, produkty zbożowe pełnoziarniste i rośliny strączkowe. Należy spożywać regularnie 4-5 posiłków dziennie. Ważne jest ograniczenie niektórych pokarmów, hamujących działanie tarczycy, takich jak:
- kapusta,
- brukselka,
- brokuł,
- jarmuż,
- kalafior.
Oprócz tego warto suplementować w miesiącach jesienno-zimowych witaminę D. W początkowym etapie leczenia niedoczynności tarczycy problemem mogą być zaparcia. Aby je łagodzić, zaleca się picie około 2 litrów płynów i spożywanie dużej ilości błonnika.
Aktywność fizyczna poprawia zdrowie psychiczne i fizyczne. W etapie wyrównywania funkcji tarczycy należy jednak ograniczać wysiłek. Wskazane są niezbyt forsowne spacery czy jazda na rowerze. Lekki sport korzystnie wpływa na stan zarówno zdrowia fizycznego jak i psychicznego. W razie wątpliwości należy zawsze konsultować się ze swoim lekarzem prowadzącym.
