ADHD u dorosłych – objawy, diagnostyka, leczenie

ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi jest jednym z częstszych zaburzeń psychicznych. Kojarzony jest jednak z okresem dzieciństwa i problemami szkolnymi oraz wychowawczymi. Zaburzenie to jednak może występować także u osób dorosłych i utrudniać im pracę oraz funkcjonowanie. W tym artykule omówiono główne objawy ADHD, sposób diagnostyki i leczenie. Jeżeli chcesz się dowiedzieć więcej, to koniecznie przeczytaj nasz tekst.

Jak rozpoznać objawy ADHD?

Objawy ADHD u dorosłych zwykle różnią się od tych, które stwierdza się u dzieci. Te ostatnie są zwykle niespokojne, ciągle biegają, nie mogą skupić się w szkole i mają problemy z zachowaniem. Dorośli z kolei odczuwają wewnętrzny niepokój, są nadmiernie rozmowni i trudno im się odprężyć.

Wśród głównych objawów ADHD wyróżnia się:

• impulsywność – dorosłe osoby są niecierpliwe, podejmują nieprzemyślane działania, wydają nierozsądnie pieniądze i szukają mocnych wrażeń,
• nadmierna aktywność – niepokój ruchowy, trudności w spokojnym siedzeniu przez dłuższy czas np. w kinie czy podczas spotkania,
• deficyt uwagi – skłonność do spóźniania się, łatwego znudzenia, trudności w podejmowaniu decyzji, potrzeba ciągłych zmian, problemy ze słuchaniem długich wypowiedzi, częste gubienie przedmiotów,
• chwiejność nastroju i nagłe wybuchy złości,
• większe ryzyko stosowania substancji psychoaktywnych (alkohol i narkotyki) i konfliktów z prawem.

Aby rozpoznać ADHD u dorosłych, powyższe zaburzenia muszą już być obserwowane w dzieciństwie, chociaż sama choroba nie musi być rozpoznana w tym okresie. Z ADHD często współwystępują inne zaburzenia psychiczne, takie jak:

• zaburzenia snu,
• zaburzenia lękowe,
• depresja,
• zaburzenia osobowości,
• uzależnienie od substancji psychoaktywnych.

Co ważne, powyższe objawy muszą upośledzać funkcjonowanie danej osoby. Wiąże się to z uczuciem cierpienia i niedostosowania do społeczeństwa.

Czy diagnostyka chorób psychicznych jest zawsze trafna?

Diagnostyka chorób i zaburzeń psychicznych różni się od sposobu rozpoznawania typowych chorób somatycznych, czyli dotyczących dysfunkcji funkcjonowania narządów. W diagnozie psychiatrycznej podstawę stanowią rozmowa z pacjentem i obserwacja jego funkcjonowania. Jest to więc dość subiektywne i nie ma tutaj kryteriów diagnostycznych, opartych na wynikach badań laboratoryjnych czy obrazowych. Diagnostyka chorób psychicznych nie jest więc łatwym procesem i żeby ustalić dokładne rozpoznanie choroby, potrzeba niekiedy wiele czasu. Może się więc zdarzyć sytuacja, że wstępna diagnoza zaburzenia psychicznego nie jest do końca trafna, ale zwykle ostatecznie udaje się ją właściwie ustalić.

Gdzie szukać pomocy?

ADHD może znacznie zaburzać codzienne funkcjonowanie chorego, gdyż utrudnia funkcjonowanie społeczne oraz pracę. Jest to źródłem cierpienia. Osoby z ADHD mogą jednak uzyskać pomoc w swoich objawach – mogą się one udać do lekarza psychiatry, który wdroży odpowiednie leki oraz pokieruje dalej. W leczeniu ADHD wysoką skuteczność ma psychoterapia u psychologa, szczególnie w nurcie poznawczo-behawioralnym. Duże znaczenie ma także trening rodzinny. Połączenie psychoterapii z zastosowaniem leków w znacznym stopniu ułatwia funkcjonowanie chorych.

Dostępne opcje leczenia ADHD

Terapia dorosłych osób cierpiących na ADHD służy przede wszystkim ułatwieniu ich codziennego funkcjonowania w różnych aspektach życia (praca, kontakty społeczne) oraz łagodzeniu nasilenia innych zaburzeń psychicznych. Wskazane jest włączenie w proces terapeutyczny rodziny pacjenta. Leczenie powinno być kompleksowe i wszechstronne. Najlepiej, jeżeli składałoby się z:

• terapii poznawczo-behawioralnej – umożliwia ona nabycie zdolności do zaakceptowania choroby, skupienia się, nauki komunikacji z ludźmi oraz radzenia sobie z emocjami, ale także z codziennymi obowiązkami,
• psychoedukacji – omówienie objawów ADHD, przyczyn występowania i opcji leczenia; daje lepszy wgląd w chorobę i zwiększa samoakceptacje,
• terapii rodzin,
• farmakoterapii – stosuje się leki stymulujące, w Polsce jest to głównie metylofenidat, a w razie braku skuteczności atomoksetyna; leki te poprawiają funkcjonowanie i zmniejszają ryzyko sięgania po substancje psychoaktywne.

Objawy ADHD mogą się utrzymywać przez całe życie, dlatego tak ważne jest podjęcie wszechstronnego leczenia, składającego się nie tylko z przyjmowania leków, ale także z odpowiednio dobranej psychoterapii. Umożliwia to prawidłowe funkcjonowanie i normalne życie.