Wątroba jest jednym z najważniejszych organów w organizmie. Zlokalizowana pod prawym podżebrzem, składa się z kilku płatów. U dorosłego człowieka osiąga masę około 1500 gramów. Spełnia ona szereg funkcji, gdyż nie tylko odpowiada za metabolizowanie toksyn, ale także produkuje wiele potrzebnych składników i substancji. Mnóstwo schorzeń może dotyczyć wątroby i wywoływać w niej stan zapalny. W tym artykule opisano rodzaje, najczęstsze przyczyny i sposoby leczenia zapalenia wątroby.
Rodzaje zapalenia wątroby
Zapaleniem wątroby określa się reakcję organizmu wywołującą stan zapalny, czyli nagromadzenie komórek układu odpornościowego i substancji przez nie wydzielanych, która może prowadzić do uszkodzenia wątroby i wtórnie procesu włóknienia (marskości). Zapalenie wątroby nie jest osobną jednostką chorobową, lecz może być wywoływane przez wiele czynników.
Istnieją różne podziały zapalenia wątroby. Jednym z kryteriów jest czas, jaki utrzymuje się stan zapalny. Na tej podstawie wyróżnia się:
- ostre zapalenie wątroby – gdy zapalenie utrzymuje się do 6 miesięcy,
- przewlekłe zapalenie wątroby – gdy stan zapalny utrzymuje się powyżej 6 miesięcy.
Zapalenia wątroby można podzielić także ze względu na przyczynę rozwoju stanu zapalnego. W tym przypadku można wymienić:
- infekcyjne zapalenia wątroby,
- dziedziczne zapalenia wątroby,
- autoimmunologiczne zapalenie wątroby,
- zapalenia wątroby wywołane przez narażenie na toksyny i leki.
Przyczyny zapalenia wątroby
Przyczyn rozwoju zapalenia wątroby jest wiele. Niektóre z nich są jednak częstsze, a inne spotyka się jedynie sporadycznie. Wśród najczęstszych przyczyn zapalenia wątroby należy wymienić:
- wirusowe zapalenie wątroby typu A, B, C, D i E – wśród których najczęstszą są typy B i C, przenoszone drogą krwi i kontaktów seksualnych. Cechują się długotrwałym bezobjawowym przebiegiem, prowadzącym jednak ostatecznie do marskości wątroby,
- alkoholowe zapalenie wątroby – niestety również jedna z najczęstszych przyczyn zapalenia wątroby. Alkohol jest metabolizowany w wątrobie, a jego nadmiar działa toksycznie na ten narząd i w konsekwencji prowadzi do powstania stanu zapalnego,
- niealkoholowe stłuszczenie i zapalenie wątroby – najczęstsza przyczyna zapalenia wątroby w krajach rozwiniętych. Związana z nowoczesnym stylem życia, obfitującym w niezdrową, mocno przetworzoną żywność i z niską aktywnością fizyczną. Prowadzi to do odkładania się tłuszczu w wątrobie, co z czasem powoduje także powstanie stanu zapalnego,
- autoimmunologiczne zapalenie wątroby – choroba o niejasnej przyczynie powstania. Wywoływana jest przez nieprawidłową aktywność układu odpornościowego, który zaczyna atakować wątrobę,
- zapalenie wątroby w przebiegu chorób metabolicznych – duża grupa chorób, w których zazwyczaj dochodzi do nadmiernego odkładania się jakiejś substancji w wątrobie (np. żelaza czy miedzi), co prowadzi do powstania stanu zapalnego,
- zapalenie wątroby po zatruciu lekami i chemikaliami – wiele leków i substancji chemicznych jest metabolizowanych w wątrobie. Ich nadmiar może prowadzić do stanu zapalnego i uszkodzenia tego narządu. Zdecydowanie najczęstszą przyczyną jest tutaj zatrucie paracetamolem (celowe lub przypadkowe).
Jakie są̨ sposoby leczenia?
Optymalny sposób leczenia zależy przede wszystkim od przyczyny zapalenia wątroby. Pierwszym krokiem w terapii jest więc ustalenie właściwej diagnozy:
- w przypadku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C dostępne są leki przeciwwirusowe, które pozwalają na pozbycie się wirusa typu C i zahamowanie aktywności wirusa typu B (jest on niestety nie uleczalny, dostępna jest natomiast szczepionka),
- w alkoholowym zapaleniu wątroby należy zaprzestać spożywania alkoholu,
- w niealkoholowym stłuszczeniu i zapaleniu wątroby ważna jest zmiana stylu życia — modyfikacja diety na zdrowszą, zwiększenie aktywności fizycznej — co pozwoli na pozbycie się nadwagi,
- w autoimmunologicznym zapaleniu wątroby stosuje się sterydy i leki immunosupresyjne,
- w zapaleniach wątroby w przebiegu chorób metabolicznych leczenie niejednokrotnie jest trudne i czasem wymagany jest przeszczep wątroby,
- w zapaleniu wątroby po zatruciu lekami i chemikaliami leczenie zależy od typu leku czy substancji chemicznej. W przypadku zatrucia paracetamolem stosuje się n-Acetylocysteinę, choć czasem konieczny jest także przeszczep wątroby.
Czy wątroba boli?
Aby jakiś narząd powodował dolegliwości bólowe, niezbędna jest obecność w jego obrębie nerwów czuciowych, przewodzących informację bólową do mózgu. Wątroba nie posiada tego typu unerwienia czuciowego, przez co nie może boleć np. w przypadku stanu zapalnego. Jednakże, jeżeli w przebiegu choroby ulegnie powiększeniu, to wówczas może uciskać i rozciągać łącznotkankową błonę włóknistą wątroby (dawniej torebkę Glissona), co wywołuje ból.
