Zakrzepica żył głębokich – czym jest i jak wygląda jej leczenie?

Siedzący tryb życia, długie podróże, otyłość, ciąża – te czynniki mają decydujący wpływ na ryzyko powstawania groźnych dla zdrowia zakrzepów. Myśląc o chorobach cywilizacyjnych XXI w., należy wymieniać zakrzepicę jako jedną z groźniejszych i częściej występujących chorób w populacji. Jak się jej ustrzec? A przede wszystkim, jak leczyć, jeśli już u nas wystąpi? Dowiesz się tego, czytając nasz artykuł.

Objawy zakrzepicy żylnej

Zakrzepica żylna to stan, w którym dochodzi do zamknięcia światła żył głębokich, czyli zlokalizowanych pod powięzią podskórną. Zazwyczaj materiałem zatykającym naczynia jest wykrzepnięta krew. Zakrzepica żył głębokich rozwija się najczęściej w obrębie nóg, szczególnie w podudziach. Objawy tej choroby są zależne od lokalizacji zakrzepów:

• stwierdza się ból lub uczucie rozpierania dotyczące mięśni łydki. Pojawiają się one lub nasilają w trakcie chodzenia,
• niejednokrotnie w sytuacji zakrzepicy żył głębokich tylko jednej nogi dochodzi do obrzęku podudzia lub całej kończyny. Wówczas obwód chorej kończyny jest powiększony (zwykle różnica obwodu pomiędzy kończynami wynosi 2 cm i więcej),
• stwierdza się tkliwość lub bolesność podczas uciskania, czasem ból w spoczynku. Niekiedy pojawia się przy zgięciu grzbietowym stopy,
• chora kończyna jest nie raz cieplejsza w porównaniu do zdrowej, lecz bez zaczerwienienia skóry,
• pojawiają się poszerzone żyły powierzchowne,
• czasem występuję stan podgorączkowy lub gorączka.

Rozpoznanie zakrzepicy żył głębokich

Rozpoznania choroby dokonuje lekarz na podstawie wywiadu, stwierdzanych powyżej objawów oraz badań pomocniczych. W rozmowie ze specjalistą ważne jest ustalenie czynników ryzyka zakrzepicy. Wśród badań laboratoryjnych, które są przydatne w diagnostyce wyróżnia się:

• oznaczenie poziomu D-dimerów we krwi – są to produkty rozkładu skrzepów krwi. Ich podwyższony poziom obserwuje się w różnych stanach, w tym w zakrzepicy żył głębokich. Jednak poziom D-dimerów w normie praktycznie wyklucza zakrzepice,
• morfologia krwi, grupa krwi, parametry krzepnięcia krwi.

Podstawowym badaniem w diagnostyce zakrzepicy jest USG kończyn dolnych z testem uciskowym. Polega on na uwidocznieniu żył i uciśnięciu ich przez sondę USG. Jeżeli żyła się zapada, to oznacza brak zakrzepu (wynik testu ujemny). W przypadku istnienia skrzepliny żyła się nie zapadnie (wynik testu dodatni). Dodatkowo można wykonać USG z funkcją oceny przepływu w naczyniu (USG Doppler). W zakrzepicy nie uwidoczni się fali krwi.

Zakrzepica – kto jest w grupie ryzyka?

Zakrzepica może wystąpić u każdego, jednak u niektórych osób ryzyko jej rozwoju jest wyższe. Do grupy ryzyka tej choroby należą:

• osoby starsze – ryzyko zwiększa się już po przekroczeniu 40 roku życia,
• osoby otyłe (z BMI powyżej 30),
• z rozwiniętymi żylakami kończyn dolnych przed 45 rokiem życia,
• osoby przyjmujące doustną antykoncepcję hormonalną,
• osoby z obciążonym wywiadem rodzinnym w kierunku zakrzepicy,
• chorzy na nowotwory,
• po dużych urazach,
• osoby przewlekle leżące.

Zakrzepica w ciąży – czy ryzyko zachorowania wzrasta?

Ciąża jest szczególnym czasem w życiu każdej kobiety. W jej przebiegu dochodzi do wielu zmian w funkcjonowaniu organizmu. W okresie trwania ciąży ryzyko zakrzepicy wzrasta. Jest to wynikiem nałożenia się kilku czynników:

• wzrostu wydzielania hormonów płciowych – estrogenów i progesteronu. Pobudzają produkcję czynników krzepnięcia. Powodują także poszerzenie żył i zwolnienie przepływu krwi. Te dwie zmiany zwiększają ryzyko zakrzepów
• w fazie zaawansowanej ciąży macica jest już znacznie powiększona i uciska na narządy w jamie brzusznej, w tym na naczynia – żyły biodrowe i żyłę główną dolną. Odpływa przez nie krew z nóg do serca. Powoduje to spowolnienie przepływu krwi, co bezpośrednio zwiększa ryzyko zakrzepicy.

Warto wspomnieć, że okres połogu również wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zakrzepicy.

Zakrzepica żył głębokich rokowania i powikłania

Rokowanie w zakrzepicy żył głębokich jest zależne od kilku czynników:

• czasu, jaki minął od rozpoznania i wdrożenia skutecznego leczenia,
• obecności trwałych czynników ryzyka zakrzepicy i ogólnej liczby czynników,
• stanu ogólnego chorego.

Zakrzepica żył głębokich to poważna choroba, która nieleczona może prowadzić do niebezpiecznych powikłań. Najpoważniejszym z nich jest zatorowość płucna. Dochodzi do niej w sytuacji, gdy skrzeplina z żyły oderwie się, powędruje do naczyń płucnych i je zatka. Jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia. Inne powikłania to przewlekłe nadciśnienie płucne czy zespół pozakrzepowy. Ten ostatni wynika z przewlekłej niewydolności żył, które uszkodziła zakrzepica.

Czynniki ryzyka wystąpienia zakrzepicy żył głębokich

Czynników ryzyka zakrzepicy żył głębokich jest wiele. Należą do nich:

• przebyta zakrzepica w przeszłości,
• urazy, zwłaszcza miednicy, kości udowej,
• długotrwałe unieruchomienie,
• trwający długo (powyżej 4 godzin) lot samolotem,
• niewydolność serca i oddechowa,
• ucisk na żyły,
• stany nadkrzepliwości krwi wrodzone (trombofilie) i nabyte,
• przyjmowanie niektórych leków, m.in. antykoncepcji hormonalnej,
• choroby autoimmunologiczne,
• odwodnienie,
• palenie papierosów,
• duże operacje,
• cewnik umieszczony w żyle,
• otyłość, ciąża, starszy wiek.

Jak uniknąć zakrzepicy?

Ponieważ zakrzepica wiąże się z wieloma zagrożeniami, istotne jest jej zapobieganie. W tym celu należy:

• dbać o prawidłową masę ciała,
• podejmować systematyczną aktywność fizyczną,
• unikać długiego siedzenia – w miarę możliwości należy wstawać, zmieniać pozycję, napinać mięśnie łydek,
• należy pić odpowiednią ilość wody,
• w określonych sytuacjach stosuje się pończochy elastyczne o stopniowanym ucisku i leki przeciwzakrzepowe (np. po operacjach ortopedycznych). Tutaj decyduje lekarz.