Znamiona na skórze ma praktycznie każdy. Nazywane są potocznie piegami lub pieprzykami. Powstają zazwyczaj na odsłoniętych częściach ciała, narażonych na działanie promieni słonecznych. Nie są jednak tylko problemem kosmetycznym. Mogą bowiem przekształcać się w groźne zmiany i powodować zagrożenie dla zdrowia. Jeżeli chcesz dowiedzieć się, na czym polega dermatoskopia i jak często ją wykonywać, koniecznie przeczytaj ten artykuł.
Dermatoskopia, czyli badanie znamion barwnikowych – jak wygląda badanie?
Dermatoskopia jest podstawowym badaniem w diagnostyce znamion barwnikowych. Wykonuje ją zazwyczaj lekarz dermatolog za pomocą dermatoskopu. Jest to narzędzie, które działa jak szkło powiększające. Umożliwia precyzyjną obserwację i analizę struktury znamion. Badanie to jest uważane za najlepszą formę monitorowania pieprzyków i piegów.
Konsultację pod kątem diagnostyki znamion barwnikowych lekarz rozpoczyna od zebrania wywiadu od pacjenta. Zadaje pytania typu:
- czy chorowało się kiedyś na czerniaka,
- czy czerniak występował w rodzinie,
- czy choruje się na choroby przewlekłe,
- a także o ilość czasu spędzanego na słońcu, czy korzystania z solarium.
Powyższe dane pozwalają oszacować ryzyko czerniaka (jeżeli występował on w rodzinie, to ryzyko jest większe). W kolejnym etapie lekarz dokładnie ogląda całą skórę – pacjent jest badany „od stóp do głów”. Oceniane są także przestrzenie trudne dostępne (głowa, przestrzenie między palcami), w tym okolica narządów płciowych.
Po obejrzeniu całej skóry dermatolog wskazuje, które znamiona są podejrzane i mogą wymagać usunięcia lub wzmożonej obserwacji, a które są zupełnie niegroźne.
Jak często powinno się wykonywać dermatoskopowe badanie znamion?
W wykrytych znamionach, wraz z upływem czasu, mogą zachodzić różne zmiany. Dlatego jednorazowe badanie dermatoskopowe nie jest wystarczające. Niekiedy w nawet dość krótkim okresie mogą one ulec zezłośliwieniu. Dlatego zaleca się wykonywanie dermatoskopii w odstępach 12 miesięcy.
Jednak u osób z grup ryzyka wskazane jest jego wykonywanie nawet co 3-4 miesiące. Do takiej grupy zalicza się:
- osoby w immunosupresji (z powodu przyjmowanych leków, chorych na AIDS),
- z wcześniej wykrytym nowotworem skóry (zarówno raki skóry, jak i czerniak),
- po stwierdzeniu znamion wątpliwych.
Na badanie dermatoskopowe pacjent powinien zgłosić się wcześniej, jeżeli zaobserwuje, że z jego znamieniem dzieje się coś podejrzanego. Wątpliwości powinno wzbudzić:
- szybki wzrost znamienia,
- zmiana barwy lub struktury,
- pojawienie się nierównych, asymetrycznych brzegów,
- uwypuklenie się,
- sączenie, krwawienie lub owrzodzenie na znamieniu,
- pojawienie się bólu, swędzenia w obrębie znamienia.
Reguła ABCDE – kiedy znamię może być niebezpieczne?
Znamiona barwnikowe na skórze mogą być oceniane pod kątem różnych cech. Czerniak, czyli nowotwór złośliwy rozwijający się w obrębie znamion, ma szereg właściwości, które ułatwiają jego rozpoznanie. Aby to ułatwić, wymyślono „regułę ABCDE”. Jest to akronim zbierający najważniejsze cechy, które w przypadku znamion, mogą wskazywać na ryzyko czerniaka:
- A (ang. asymetry) asymetria – zmiana kształtu znamienia z okrągłej na niesymetryczną; znamię „wylewa się” na jedną ze stron. Znamiona łagodne są zwykle okrągłe lub owalne,
- B (border) brzegi – nierównomierne, poszarpane ze zgrubieniami,
- C (color) czerwony, czarny, niejednolity kolor; zmiana zabarwienia znamienia: ściemnienie, rozjaśnienie, różne kolory w obrębie tego samego znamienia,
- D (diameter) duży rozmiar, średnica znamienia – wszystkie znamiona o wielkości powyżej 6 mm powinny zostać poddane ocenie dermatoskopowej,
- E (evolving over time) ewolucja – zmiany zachodzące w znamieniu ulegają postępowi.
Obecnie specjaliści proponują rozszerzenie tej reguły, co jest szczególnie przydatne przy podejrzeniu podtypu czerniaka – czerniak guzowaty:
- E (elevated) uniesiony – znamię jest wyczuwalne ponad poziomem skóry,
- F (firm) twardy – znamię twarde w dotyku,
- G (growing) rozwój, rośnięcie – szybki wzrost w krótkim czasie.
W przypadku zauważenia w znamieniu którejś z powyższych cech należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.
Bibliografia
- Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, pod red. Jabłońska S. Warszawa 2005.
- ABCDE samokontroli znamion - OGÓLNOPOLSKI PROGRAM PROFILAKTYKI NOWOTWORÓW SKÓRY – pacjent.gov.pl
- Ruka W, Krzakowski M, Placek W et al. Czerniaki skóry - zasady postępowania diagnostyczno-terapeutycznego. Onkologia w praktyce klinicznej. 2009; 5: 20-32.
- Rutkowski P. Złośliwe nowotwory skóry. Via Medica Gdańsk 2011.