Morfologia krwi jest jednym z najczęściej zlecanych przez medyków badań laboratoryjnych. Jest wykorzystywana w ramach profilaktyki prozdrowotnej, ale również w celu wykrywania różnego rodzaju schorzeń organizmu we wczesnym etapie ich rozwoju. Morfologia jest zalecana także kontrolnie, już na etapie wdrożenia konkretnych terapii, aby móc ocenić skuteczność leczenia. Na czym polega, czy pacjent musi odpowiednio przygotować się do takiego badania i jak czytać wyniki? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym tekście.
Co to jest morfologia krwi i dlaczego należy ją wykonywać?
Morfologia krwi jest podstawowym badaniem, które polega na ocenie składu krwi pacjenta z uwzględnieniem różnych parametrów. Najczęściej pozwala analizować jakość oraz liczbę poszczególnych składowych krwi, jak krwinki czerwone, białe albo płytki krwi. Nie jest to badanie inwazyjne, można je wykonywać wielokrotnie bez ryzyka wystąpienia negatywnych skutków ubocznych. Zaletą morfologii jest również niska cena badania, jeśli uwzględnimy jakość wyników oraz wiedzę, jaką dzięki tego rodzaju badaniu uzyskuje lekarz o stanie zdrowia pacjenta.
Badanie morfologiczne krwi stosuje się najczęściej już we wstępnym etapie diagnostyki chorobowej, morfologia jest podstawą, a jej wyniki pozwalają skierować pacjenta na kolejne, bardziej szczegółowe i specjalistyczne badania. To również morfologia pozwala kontrolować stan zdrowia, dlatego zaleca się jej wykonywanie przynajmniej raz w roku w ramach profilaktyki prozdrowotnej.
Jak przygotować się do badania krwi?
Zaletą badania morfologicznego jest brak konieczności specjalnego przygotowania pacjenta do badania. Funkcjonują jednak wskazówki, których wdrożenie pozwala uzyskać najbardziej wiarygodny wynik analizy składu krwi.
Zaleca się, aby 2-3 dni przed pobraniem krwi pacjent nie wykazywał wzmożonej aktywności fizycznej, stosował lekkostrawną dietę i nie pił alkoholu. Pacjent, któremu wykonywana jest morfologia, powinien być na czczo, nie powinien spożywać posiłków do 12 godzin przed wykonywaniem badania, natomiast warto wypić szklankę wody.
Na wyniki badania morfologicznego może wpływać przyjmowanie niektórych rodzajów leków. Lekarz zlecający badanie powinien przeprowadzić szczegółowy wywiad z pacjentem i podjąć decyzję o ich ewentualnym, czasowym odstawieniu, aby wyniki morfologii mogły być jak najbardziej wiarygodne.
Jak czytać wyniki badań krwi?
Badanie morfologiczne realizowane jest w laboratorium, ale analizą jego wyników zajmuje się lekarz. Medyk bierze pod uwagę wskazane parametry i porównuje je z przyjętymi normami oraz wskaźnikami (te powstały na podstawie wyników badań 95% całkowicie zdrowych osób). Należy przy tym uwzględnić, że przy każdym badaniu krwi tolerować należy pewne odchylenia od normy, które fałszywie mogą wskazywać na stan chorobowy.
Wyniki badań morfologii nie powinny być analizowane samodzielnie przez pacjenta, chociaż ich analiza wydaje się prosta. Najczęściej otrzymywane są w formie wydruku, na którym przedstawione są otrzymane wartości oznaczone skrótem i wynikiem liczbowym, a tuż obok znajdują się przedziały ich minimalnej i maksymalnej normy. Zawsze należy je jednak traktować tylko orientacyjnie.
Najczęstsze badania i ich normy
Morfologia krwi pozwala wykryć albo wyeliminować szereg chorób ludzkiego organizmu. Badanie może być przeprowadzone w tej podstawowej wersji albo z konkretnym rozszerzeniem, uwzględniając stan zdrowia pacjenta i konieczną diagnostykę określonych schorzeń. Do najczęstszych badań morfologicznych zaliczają się te, które analizują:
Leukocyty
To krwinki białe odpowiedzialne za odporność organizmu oraz jego ochronę przed chorobami nowotworowymi czy stanami zapalnymi różnego rodzaju. Norma tego wskaźnika to od 4 do 10 tys./μl.
Erytrocyty
To krwinki czerwone, a wyniki badań tego wskaźnika rozpatruje się zawsze z uwzględnieniem hemoglobiny. Odchylenia od normy wskazywać mogą na anemię czy marskość wątroby. Dla dorosłego człowieka norma erytrocytów mieści się w przedziale od 3,5 do 5,4 mln/μl.
Hemoglobina
Odpowiada za czerwony kolor krwi. Jej zbyt małe stężenie we krwi może świadczyć o niedokrwistości, a za duże o nadkrwistości. Norma dla tego wskaźnika to od 11,2 do 15,7 g/dl.
PLT
To wskaźnik, który określa liczbę płytek krwi. Norma tego wskaźnika waha się w przedziale od 150 do 400 tys/μl. Uwzględnienie płytek krwi w morfologii zalecane jest dla pacjentów, u których podejrzewa się niedobory witamin i minerałów, szczególnie kwasu foliowego, ale także, u których występują obrzęki, siniaki, krwotoki z nosa czy trudno gojące się rany.
PCT
Ten wskaźnik określa występowanie infekcji bakteryjnych. Jest zalecany do analizy na przykład przy podejrzeniu sepsy. Jego norma to od 0,2 do 0,4%.
Próby wątrobowe
Morfologia może oceniać enzymy wątrobowe oraz bilirubinę. Norma wskaźnika Transaminazy ALAT oraz Transaminazy ASPAT mieści się w przedziale od 5-40 U/l.
TSH
Ten parametr określa stężenie hormonu tarczycy, może wskazywać na różne zaburzenia pracy tego gruczołu. Norma dla TSH to od 0,4 do 4,0 mU/l.
Elektrolity: sód, potas, magnez
To te wskaźniki mówią o prawidłowym funkcjonowaniu albo zaburzeniach równowagi wodno-elektrolitowej organizmu. Norma dla parametru Na (sód) wynosi od 135 do 145 mmol/l, K (potas) od 3,5 do 5,5 mmol/l oraz Mg (magnez) od 0,6 do 1,0 mmol/l.
